Fjórtándi Listapistill

Blindur er bóklaus maður. Basta.

Þessi pistill þyrfti ekki að vera lengri.
En eitthvað smálítið ætla ég að fjalla um það mikla bákn bókmenntir. Orðið sjálft á íslenskunni er ekki gagnsætt. Bókmenntir er látið merkja það sama og “ litterature “, sem vísar meira til þess að skrifa. Skrifmenntir væri nær lagi. Ritlist nær þessu nokkuð vel.
En uppruni bókmennta kemur hinsvegar hinu ritaða orði ekki við. Sagnalistin er jafngömul tungumáli. Sögur lifðu í munnmælum ættlið eftir ættlið og ef þær voru góðar lifðu þær jafnvel ættbálka. En sögurnar tóku sífelldum breytingum, því sagnameistarar sniðu vankanta af þeim og þróuðu áfram. Jafnvel eftir að tekið var að festa sögur í kvæði breyttust þær líka í ára-og aldanna rás. En þetta snérist þó um það að segja sögur og segja fréttir, jafnvel færa nýjustu fréttir í kvæði sem voru munntöm.

Upphaf hins ritaða máls breytti ekki miklu fyrir sagnaþulina. Ritmálið var í öndverðu, að því er virðist eingöngu notað af kaupmönnum og fundið upp til að auðvelda þeim vörutalninguna. Enda voru leirtöflur og steinhellur aldrei sagnameistaratól. Það má segja að fyrst með tilkomu almennilegrar skinnasútunar og bleks hafi þeir skrifandi skáldmæltu getað farið að nýta sér ritmálið. Pappírinn galopnaði svo skáldakranann.
Sagnirnar lifðu samt áfram í kvæðunum munn fram af munni. En svo fóru þeir sem áttu mikið skinn og blek að láta skrásetja þessar gömlu sögur og ljóð og jafnvel láta eina og eina úr samtímanum fylgja með.
En ritlistin var lengi lengi hin mikla list skrifaranna, þeirra sem kunnu á bókfellið. Það varð þeim keppikefli að hver síða í handriti væri flott. Skrifararnir voru í raun að fást við myndlist. Og bækurnar eftir að þær komu til voru langt fram eftir öldum innbundnar svo með skrauti og gyllingum, að það fór ekki á milli mála að bókagerðarmenn voru að gera eithvað til að gleðja augað. Það eimir enn eftir af þessu, en bókaskreytingar nútímans og kápumyndir sýna einungis sorglega afturför í frágangi bóka.

En það er innvolsið sem skiptir máli og svo fljótt sé farið yfir sögu er sagt að Cervantes hafi markað upphaf nútímabókmennta með því að skálda algjörlega upp sögupersónur sínar. Þar skildi á milli Feigs og Ófeigs, því kvæðin og sögurnar höfðu fram að því mestmegnis verið um kónga og raunverulegar prinsessur og þó drekar kæmu oft við sögu voru þeir ákaflega raunverulegir í hugum fólks í den.

Og nú er ritlistin öllum frjáls og sífellt koma út fleiri og fleiri bækur, sem færri og færri lesa. Og alltaf er verið að skrifa. Tölvuvæðingin býr svo um hnútana að þegar fólk er ekki að kjafta saman í síma getur það verið í tölvusamskiptum, jafnvel gert hvorutveggja í einu. ( Táningar að tala í síma og skrifa á MSN í tölvunni samtímis er ekki óalgeng sjón á táningaheimilum ) og það eru SMS skilaboðin sem eru hnýtt í styttingar og dulmál rétt einsog skinnhandritin. Og svo bætist bloggið við. Jedúddamía.

Allir eru allt í einu að skrifa, en eftir sem áður ákaflega fáir sem skrifa “ Litterature “.